Trądzik grudkowy – kogo dotyczy i jak go leczyć?

Trądzik grudkowy jest jedną z najczęściej występujących postaci trądziku i może występować u pacjentów w różnym wieku. Objawia się obecnością czerwonych, bolesnych wykwitów, które w odróżnieniu od krost nie mają widocznej treści ropnej. Tego typu zmiany mogą towarzyszyć zarówno trądzikowi pospolitemu, jak i różowatemu, dlatego właściwe rozpoznanie jest kluczowe dla skuteczności terapii. Kluczem do wyciszenia zmian jest połączenie leczenia farmakologicznego z celowaną pielęgnacją łagodzącą stany zapalne.

1. Czym jest trądzik grudkowy?
2. Przyczyny powstawania trądziku grudkowego
3. Leczenie trądziku grudkowego
4. Trądzik grudkowy – najczęściej zadawane pytania

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym dokładnie jest trądzik grudkowy i jak odróżnić go od innych zmian skórnych takich jak krosty czy zaskórniki,
• jakie są przyczyny powstawania grudek w przebiegu trądziku pospolitego i różowatego,
• jakie metody leczenia farmakologicznego oraz zabiegi są najskuteczniejsze w walce z tą postacią trądziku.

Dzięki temu artykułowi zrozumiesz, jak powinna wyglądać codzienna pielęgnacja cery z trądzikiem grudkowym, która wyciszy stany zapalne.

Czym jest trądzik grudkowy?

Trądzik grudkowy nie jest oddzielną jednostką chorobową, ale określeniem obrazu klinicznego skóry, na której dominują wykwity o charakterze grudek. Grudka to wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, o spoistej konsystencji i średnicy do 1 cm. W przeciwieństwie do krosty grudka nie zawiera widocznej treści ropnej (nie ma białego czubka), lecz jest zmianą zapalną powstałą w wyniku reakcji układu odpornościowego na czynniki drażniące, bakterie lub uszkodzenie mieszka włosowego.

W przebiegu trądziku pospolitego grudki powstają często z zaskórników zamkniętych. Gdy dochodzi do pęknięcia ściany mieszka włosowego wypełnionego masami rogowymi i sebum, treść ta wydostaje się do skóry właściwej i wywołuje stan zapalny. Skóra w tym miejscu staje się czerwona, napięta i bolesna przy dotyku. Jeśli proces zapalny nasila się i dochodzi do gromadzenia neutrofili, grudka może przekształcić się w krostę. Często jednak obserwuje się współwystępowanie obu typów zmian, co określa się mianem trądziku grudkowo-krostkowego.

Rodzaje trądziku grudkowego

Określenie „trądzik grudkowy” może odnosić się do różnych dermatoz, w których grudki są dominującym wykwitem. Rozróżnienie ich jest kluczowe dla doboru skutecznej terapii.

• Trądzik pospolity (postać grudkowa i grudkowo-krostkowa) – jest to najczęstsza postać, występująca głównie u nastolatków, ale także u młodych dorosłych. Charakteryzuje się powstawaniem grudek, krost oraz zaskórników (otwartych i zamkniętych). Obecność zaskórników jest kluczową cechą różnicującą tę postać od innych dermatoz. Często określa się ten stan jako trądzik zaskórnikowo-grudkowy, gdy zmiany zapalne dopiero zaczynają się pojawiać na podłożu zablokowanych ujść gruczołów łojowych.
• Trądzik różowaty (postać grudkowo-krostkowa) – w tej chorobie grudki pojawiają się na podłożu rumienia, zazwyczaj w środkowej części twarzy (nos, policzki, broda). Co istotne, w trądziku różowatym nie występują zaskórniki, a skóra jest często wrażliwa, naczyniowa i reaktywna.
• Trądzik dorosłych (Acne tarda) – dotyczy osób po 25. roku życia. Zmiany mają często charakter głębokich, bolesnych grudek zlokalizowanych w strefie „U” (żuchwa, broda, szyja). Często określa się je potocznie jako trądzik grudkowy podskórny ze względu na głębokie umiejscowienie stanu zapalnego i długi czas gojenia.

Przyczyny powstawania trądziku grudkowego

Etiopatogeneza powstawania grudek jest złożona i zależy od rodzaju trądziku. W przypadku trądziku pospolitego kluczową rolę odgrywają cztery nakładające się na siebie czynniki:

• nadprodukcja łoju (łojotok),
• nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych,
• kolonizacja przez bakterie Cutibacterium acnes,
• stan zapalny.

W przypadku trądziku różowatego przyczyny są nieco inne. Dużą rolę przypisuje się zaburzeniom naczyniowym, dysregulacji układu odpornościowego oraz obecności drobnoustrojów takich jak nużeniec (Demodex folliculorum), który może mechanicznie blokować ujścia mieszków i wywoływać reakcję zapalną.

W obu przypadkach istotny wpływ mają również inne czynniki:

• hormony – androgeny (szczególnie dihydrotestosteron – DHT) stymulują gruczoły łojowe do pracy, u kobiet zaostrzenie zmian często występuje w drugiej fazie cyklu;
• stres – kortyzol wydzielany w sytuacjach stresowych może nasilać produkcję sebum i stany zapalne;
• dieta – produkty o wysokim indeksie glikemicznym oraz nabiał mogą nasilać trądzik poprzez wpływ na poziom insuliny i IGF-1.

Leczenie trądziku grudkowego

Leczenie zależy od nasilenia zmian i ich podłoża. Terapia jest procesem długotrwałym i wymaga systematyczności.

W przypadku trądziku pospolitego o łagodnym i umiarkowanym nasileniu stosuje się leczenie miejscowe. Wśród najczęściej rekomendowanych substancji wyróżnia się:

• retinoidy (np. adapalen, tretynoina) – normalizują rogowacenie, działają przeciwzapalnie i zapobiegają powstawaniu mikrozaskórników;
• nadtlenek benzoilu – działa przeciwzapalnie i silnie przeciwbakteryjnie wobec C. acnes;
• kwas azelainowy – wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i keratolityczne, a dodatkowo pomaga redukować przebarwienia pozapalne;
• antybiotyki miejscowe (np. klindamycyna, erytromycyna) – stosowane zazwyczaj w połączeniu z innymi lekami, aby uniknąć lekooporności.

W leczeniu trądziku różowatego pod postacią grudkową lekami pierwszego rzutu są często metronidazol, kwas azelainowy lub iwermektyna (skuteczna w zwalczaniu nużeńca).

Codzienna pielęgnacja skóry z trądzikiem grudkowym

Prawidłowa pielęgnacja jest niezbędnym uzupełnieniem leczenia dermatologicznego. Skóra z grudkami jest zmieniona zapalnie, dlatego wymaga delikatnego traktowania. Agresywne oczyszczanie i wysuszanie może uszkodzić barierę hydrolipidową i paradoksalnie nasilić łojotok oraz stan zapalny.

Schemat pielęgnacji powinien obejmować trzy podstawowe etapy:

• Oczyszczanie – należy stosować łagodne żele lub pianki o fizjologicznym pH, które nie zawierają mydła ani alkoholu. Mycie twarzy powinno odbywać się dwa razy dziennie.
• Nawilżanie – stosowanie leków przeciwtrądzikowych często wysusza skórę. Konieczne jest używanie lekkich kremów nawilżających (typu olej w wodzie), które zawierają składniki takie jak ceramidy, kwas hialuronowy czy alantoina, a jednocześnie są niekomedogenne (nie zatykają porów).
• Ochrona przeciwsłoneczna – promieniowanie UV może początkowo wysuszać zmiany, ale długofalowo nasila rogowacenie i stan zapalny oraz prowadzi do powstawania przebarwień. Należy stosować kremy z filtrem SPF 50 o lekkiej konsystencji.

Jakie zabiegi mogą pomóc na trądzik grudkowy?

Profesjonalne zabiegi kosmetologiczne mogą przyspieszyć redukcję zmian grudkowych i zapobiegać powstawaniu blizn. Ważne jest, aby wykonywać je w okresie, gdy stan zapalny jest pod kontrolą, lub traktować je jako wsparcie terapii leczniczej.

• Peelingi chemiczne – kwasy, takie jak kwas salicylowy (BHA), migdałowy czy pirogronowy, działają keratolitycznie, przeciwzapalnie i odblokowują pory. Kwas azelainowy jest szczególnie polecany ze względu na delikatne działanie i redukcję rumienia.
• Terapia światłem (IPL, LED) – niebieskie światło wykazuje działanie bakteriobójcze wobec C. acnes, natomiast czerwone i zielone działają przeciwzapalnie i łagodząco. IPL jest również skuteczny w redukcji rumienia w trądziku różowatym.
• Peeling kawitacyjny – to delikatna metoda oczyszczania, która pozwala na usunięcie martwego naskórka bez mechanicznego drażnienia zmian zapalnych.

Z tego względu tak istotne jest, aby konkretne procedury zabiegowe zostały dobrane indywidualnie przez doświadczonego specjalistę, który oceni aktualny wygląd i kondycję skóry.

Trądzik grudkowy – najczęściej zadawane pytania

Gdzie najczęściej pojawia się trądzik grudkowy?

Lokalizacja zmian skórnych zależy od rodzaju trądziku. W trądziku pospolitym grudki występują najczęściej w strefie T (czoło, nos, broda), na policzkach, a także na plecach, ramionach i klatce piersiowej (rynna łojotokowa). W trądziku dorosłych (Acne tarda) zmiany koncentrują się w dolnej części twarzy – na linii żuchwy, brodzie i szyi (strefa U). Z kolei w trądziku różowatym grudki zajmują środkową część twarzy, czyli nos, policzki i czoło.

Jakie składniki aktywne w kosmetykach pomogą przy trądziku grudkowym?

Warto wybierać kosmetyki zawierające:

• kwas azelainowy – wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i keratolityczne, pomaga rozjaśniać przebarwienia pozapalne i jest dobrze tolerowany przez skórę wrażliwą (również z trądzikiem różowatym);
• niacynamid (witamina B3) – działa przeciwzapalnie i reguluje wydzielanie sebum;
• cynk – ma właściwości ściągające, gojące i hamujące rozwój bakterii;
• kwas salicylowy – przenika przez warstwę sebum, odblokowuje pory i działa przeciwzapalnie;
• retinol (i jego pochodne) – reguluje proces złuszczania naskórka i zmniejsza powstawanie mikrozaskórników;
• kwas laktobionowy i glukonolakton (kwasy PHA) – działają łagodnie złuszczająco, nawilżająco i wzmacniają barierę ochronną skóry.

Czy trądzik grudkowy może pojawić się u dorosłego?

Tak, trądzik grudkowy nie występuje wyłącznie u nastolatków. U osób dorosłych, nawet po 30. czy 40. roku życia, może wystąpić tzw. trądzik późny. Jego przyczyny są często związane z przewlekłym stresem, zaburzeniami hormonalnymi (np. dominacja androgenów, choroby tarczycy) oraz stylem życia (dieta, używki). Zmiany te są zazwyczaj głębsze, bardziej bolesne, goją się wolniej niż u nastolatków i często pozostawiają przebarwienia oraz blizny.