Dieta w chorobie nowotworowej

Prawidłowa dieta jest niezwykle istotna zarówno w zdrowiu, jak i podczas choroby. Szczególnie na właściwe żywienie, a także fortyfikację standardowego planu żywieniowego dietami doustnymi, powinny zwrócić uwagę osoby z chorobą nowotworową. Co zatem jest ważne w diecie pacjenta onkologicznego?

Odpowiednie żywienie w chorobie nowotworowej spełnia bardzo ważną rolę. Dobrze zbilansowana dieta, czyli taka, która zapewnia pokrycie zapotrzebowania na energię, białko, tłuszcz, węglowodany oraz witaminy, minerały i wodę, może przeciwdziałać niedożywieniu, na które pacjenci onkologiczni są szczególnie narażeni i dzięki temu zapewnić dobre samopoczucie chorego oraz wspomagać w ten sposób leczenie przeciwnowotworowe.

Najlepszym sposobem odżywiania jest odżywianie drogą doustną i zastosowanie tzw. diety kuchennej, uwzględniającej preferencje chorego. Dieta taka powinna spełniać wszystkie zasady racjonalnego odżywiania i charakteryzować się lekkostrawnością. Nie istnieje jedna szablonowa dieta, której stosowanie znajdzie uzasadnienie we wszystkich chorobach nowotworowych. Bardzo często pacjenci wymagają spersonalizowanych zaleceń dietetycznych, dopasowanych do rodzaju nowotworu, dynamiki choroby, zastosowanego leczenia i obecnych dolegliwości, takich jak np. anoreksja, nudności, dysfagia, wzdęcia lub skurcze brzucha, biegunka i zaparcie stolca. Istnieją jednak pewne założenia diety omówione w dalszej części niniejszego artykułu, które każdy chory może zastosować.

Należy wystrzegać się wszelkich diet, które nie mają udowodnionej skuteczności klinicznej i ze względu na nieodpowiednie zbilansowanie mogą narażać pacjenta na niedobory makro- i mikroskładników pokarmowych, a w konsekwencji zaostrzyć przebieg choroby nowotworowej i predysponować do rozwoju niedożywienia.

Energetyczność diety

Kaloryczność diety w onkologii jest zależna od płci, aktywności fizycznej i stanu metabolicznego pacjenta. Szacunkowa podaż energii powinna wynosi 25–35 kcal/kg m.c./dobę, jednak najbezpieczniej, aby zapotrzebowanie na energię zostało wyliczone przez specjalistę (dietetyka klinicznego, lekarza lub wykwalifikowanej pielęgniarki).

Makroskładniki pokarmowe

Podaż białka powinna wynosić od 1,0–1,5 g/kg m.c./dobę, czyli ok. 15–20% całkowitej energetyczności diety. W niektórych sytuacjach klinicznych należy zwiększyć ilość spożywanego białka. Składnik ten spełnia fundamentalną rolę w diecie osób chorych na nowotwór. Sprzyja anabolizmowi białek mięśniowych, pomaga utrzymać lub przywrócić beztłuszczową masę ciała. Źródłem białka w diecie powinno być chude mięso, ryby, jaja, produkty mleczne. Jeśli produkty mleczne nie są tolerowane przez pacjentów (np. w trakcie leczenia cytostatykami, w trakcie radioterapii, chemioterapii), należy zastąpić je napojami roślinnymi (np. napój ryżowy, migdałowy, sojowy).

Udział węglowodanów i tłuszczów w diecie pacjenta onkologicznego powinien wynosić odpowiednio 35–50% i 30–50% całkowitej energetyczności diety. W literaturze coraz częściej pojawiają się przesłanki o zasadności stosowania diet wysokotłuszczowych w terapiach onkologicznych. Wymaga to jednak dalszych badań i obserwacji.

Źródłem węglowodanów w diecie powinny być przede wszystkim produkty zbożowe (pieczywo, ryż, kasza, makaron, płatki zbożowe) oraz owoce i warzywa w różnej postaci (surowej, gotowanej, pieczonej). Źródłem tłuszczów w diecie powinny być oleje roślinne (np. olej lniany, oliwa z oliwek, olej rzepakowy), orzechy, tłuste ryby morskie.

Witaminy i minerały

Zapotrzebowanie na witaminy i minerały u osób chorujących na nowotwory jest takie samo jak osób zdrowych. Nie ma wskazań do rutynowej suplementacji witamin i/lub minerałów. Suplementację należy włączyć tylko w wypadku stwierdzonych niedoborów lub sytuacji klinicznej, która może prowadzić do niedoboru określonego składnika. Przykładem mogą być pacjenci po usunięciu żołądka, którzy narażeni są na niedobór witaminy B12.

Ogólne zalecenia

Sposób żywienia osoby chorej na nowotwór powinien być uregulowany, co oznacza, że osoba taka powinna spożywać około 4–5 posiłków na dobę, we względnie równych odstępach czasowych. Optymalna przerwa między jednym a drugim posiłkiem powinna wynosić 3–4 godziny. Konsumpcja powinna mieć miejsce w spokojnych warunkach i przyjaznej atmosferze, nie należy spożywać posiłków w pośpiechu. Temperatura pokarmów powinna być optymalna, to znaczy niezbyt niska i niezbyt wysoka.

Dieta powinna charakteryzować się dużym urozmaiceniem i wykorzystywać jak najwięcej produktów, które przygotowane w odpowiedni sposób będą stymulować apetyt chorego. Posiłki powinny być starannie podane i odpowiednio udekorowane. Należy je przygotowywać w miarę możliwości ze świeżych produktów i starać się unikać produktów wysokoprzetworzonych oraz wątpliwej jakości.

Preferowaną obróbką termiczną jest gotowanie (w wodzie, na parze), duszenie, pieczenie w rękawie foliowym lub naczyniu żaroodpornym. Niewskazane jest smażenie, wędzenie, peklowanie, marynowanie. Należy również pamiętać o odpowiednim nawodnieniu chorego.

Fortyfikacja diety

W niektórych sytuacjach konieczna jest tzw. fortyfikacja diety, czyli zwiększenie jej wartości odżywczej. Może się to odbywać przez dodawanie do posiłków produktów pochodzenia naturalnego o dużej gęstości energetycznej. Do takich produktów należy np. masło, śmietana, miód, oleje roślinne.

Inną metodą fortyfikacji jest podaż diet przemysłowych, które ze względu na skład mogą być kompletne (mogą stanowić wyłączne źródło pożywienia) lub niekompletne (np. Fresubin Protein Powder). Ich zaletą jest to, że mają stały, niezmienny skład, są jałowe, są źródłem odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych w małej objętości. Przykładowe diety przemysłowe przeznaczone dla pacjentów onkologicznych to Fresubin Energy Drink, Supportan Drink. Preparaty te nie zawierają syropu glukozowego, glutenu i laktozy. Najlepiej spożywać je schłodzone, przez słomkę, w czasie co najmniej 30 minut, aby nie doprowadzić do wystąpienia biegunki.

Materiał partnera.

Data publikacji: 15.09.2020

Data aktualizacji: 15.09.2020

Polecane artykuły

Dieta eliminacyjna a Święta. Jak komponować świąteczne potrawy dla osób, które muszą wykluczyć popularne produkty?

Diety eliminacyjne są powszechnie stosowane w leczeniu celiakii oraz alergii i nadwrażliwości na pokarmy, w których stwierdza się ogólnoustrojową reakcję na określone składniki pokarmowe. Eliminacja alergenów z diety powinna być stosowana tak długo, jak jest to konieczne, co może być szczególnie kłopotliwe w okresie świątecznym. Jak komponować świąteczne potrawy dla osób, które muszą eliminować popularne produkty?

Czytaj dalej
Imazalil – w jakim celu stosuje się go na cytrusach? Czy jest bezpieczny dla zdrowia?

Imazalil to jedna z substancji, które najczęściej pojawiają się w dyskusjach o bezpieczeństwie żywności, zwłaszcza tej sprowadzanej z ciepłych krajów. Jego obecność na cytrusach budzi obawy konsumentów, ponieważ wiele osób nie wie, do czego właściwie służy i czy może stanowić zagrożenie dla zdrowia. Ten artykuł pozwoli uporządkować najważniejsze fakty i rozwiać wątpliwości dotyczące tego środka.

Czytaj dalej
Zdrowsze Święta. Jak przygotować ciasta i inne dania w wersji fit?

Wielkimi krokami zbliżają się Święta Bożego Narodzenia. Dla wielu z nas są niezwykłym i magicznym czasem, ale obfitują w tradycyjne potrawy i wypieki, którym często nie sposób się oprzeć. Często wiąże się to ze spożyciem większej liczby kilokalorii, co może być źródłem dodatkowego stresu, szczególnie dla osób chcących zredukować masę ciała.

Czytaj dalej
Świąteczne zagrożenia dla psa i kota. Co zrobić, by zwierzak był bezpieczny?

Święta Bożego Narodzenia to czas radości, rodzinnych spotkań i wyjątkowej atmosfery. Opiekunowie chcą, żeby był on wyjątkowy również dla ich domowych pupili, jednak często nie zdają sobie sprawy, jak wiele elementów świątecznego wystroju czy składników potraw może stanowić zagrożenie dla zwierząt. Nie chodzi o całkowite zrezygnowanie z przystrojenia domu na święta czy gotowania tradycyjnych potraw, gdy w domu jest zwierzę, dobrze jest jednak znać potencjalne zagrożenia i wiedzieć, co zrobić w sytuacji awaryjnej.

Czytaj dalej
Szczepienia przed wyjazdem do Egiptu i inne zalecenia przed podróżą

Egipt wciąż pozostaje jednym z najpopularniejszych kierunków turystycznych, jednak pod względem zdrowotnym wymaga znacznie większej ostrożności niż kraje wysoko rozwinięte. Odmienny klimat, inny standard sanitarny oraz obecność chorób zakaźnych niespotykanych w Europie sprawiają, że odpowiednie przygotowanie medyczne przed wyjazdem do Egiptu ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa podróżnych.

Czytaj dalej
Krążek antykoncepcyjny (krążek dopochwowy) – skuteczność i skutki uboczne

Współczesne metody antykoncepcji dają kobietom szeroki wybór narzędzi pozwalających kontrolować płodność w sposób wygodny, bezpieczny i skuteczny. Jednym z rozwiązań, które zyskuje na popularności dzięki swojej dyskrecji i wysokiej efektywności, jest krążek antykoncepcyjny, zwany również krążkiem dopochwowym lub ringiem antykoncepcyjnym. Niniejszy artykuł ma na celu kompleksowe przybliżenie mechanizmu jego działania, skuteczności, możliwych skutków ubocznych oraz praktycznych aspektów codziennego stosowania.

Czytaj dalej
Jakie są korzyści z rzucenia palenia papierosów? Czy warto rzucić nałóg po wielu latach?

Rzucenie palenia to jedna z najważniejszych decyzji zdrowotnych, jaką można podjąć na każdym etapie życia. Choć uzależnienie od nikotyny jest silne, a objawy odstawienne mogą być ciężkie, korzyści dla organizmu pojawiają się znacznie szybciej, niż większość osób przypuszcza. Poprawia się funkcjonowanie serca i płuc, wyrównuje się ciśnienie tętnicze, a ryzyko wielu poważnych chorób zaczyna stopniowo spadać. Zmienia się także jakość codziennego życia – polepsza się poziom energii, kondycja skóry oraz samopoczucie psychiczne.

Czytaj dalej