Świąteczne zagrożenia dla psa i kota. Co zrobić, by zwierzak był bezpieczny?

Święta Bożego Narodzenia to czas radości, rodzinnych spotkań i wyjątkowej atmosfery. Opiekunowie chcą, żeby był on wyjątkowy również dla ich domowych pupili, jednak często nie zdają sobie sprawy, jak wiele elementów świątecznego wystroju czy składników potraw może stanowić zagrożenie dla zwierząt. Nie chodzi o całkowite zrezygnowanie z przystrojenia domu na święta czy gotowania tradycyjnych potraw, gdy w domu jest zwierzę, dobrze jest jednak znać potencjalne zagrożenia i wiedzieć, co zrobić w sytuacji awaryjnej.

1. Najczęstsze zagrożenia świąteczne dla kota i psa
2. Dekoracje świąteczne a kot lub pies
3. Rośliny świąteczne niebezpieczne dla kota i psa
4. Bezpieczne święta z psem i kotem – zasady
5. Co zrobić, jeśli psu lub kotu w święta zdarzy się wypadek?
6. Świąteczne zagrożenia dla psa i kota – najczęściej zadawane pytania

Z tego artykułu dowiesz się:

• jakie świąteczne ozdoby mogą być niebezpieczne dla pupila,
• jakie rośliny popularne w okresie świątecznym są toksyczne dla psów i kotów,
• jakie produkty spożywcze mogą prowadzić do zatruć i innych konsekwencji zdrowotnych u psów i kotów.

Dzięki temu artykułowi zrozumiesz, co zrobić w sytuacji awaryjnej oraz jak udzielić psu i kotu pierwszej pomocy przy podejrzeniu zadławienia.

Najczęstsze zagrożenia świąteczne dla kota i psa

Jednym z najczęstszych niebezpieczeństw jest sama choinka. Większe psy mogą ją przewrócić, np. próbując oprzeć się o nią przednimi łapami lub potrącając ogonem. Koty często traktują choinkę jak swój prywatny plac zabaw ze ścianką wspinaczkową, co również może prowadzić do wywrotki. Warto więc osadzić choinkę w stabilnym, ciężkim stojaku, a w przypadku mniejszych drzewek postawić ją w miejscu niedostępnym dla ciekawskiego pupila. Ozdoby choinkowe powinny być wykonane z nietłukących materiałów, a lampki choinkowe muszą mieć solidnie zabezpieczony przewód, aby zminimalizować ryzyko przegryzienia kabla i porażenia prądem.

Do mniej oczywistych zagrożeń należą świąteczne rośliny. Gwiazda betlejemska czy jemioła są toksyczne dla zwierząt, a ich zjedzenie będzie skutkowało zatruciem. Podobnie działają niektóre składniki świątecznych potraw – cebula, czosnek, grzyby, czekolada, rodzynki czy ciasta z alkoholem.

Dekoracje świąteczne a kot lub pies

1. Łańcuchy choinkowe, „anielskie włosy”, wstążki, sznurki

Po zjedzeniu takiego cienkiego, długiego i giętkiego przedmiotu nie dochodzi do jego strawienia – w niezmienionej lub prawie niezmienionej postaci trafia on do jelit. Jelita, wykonując ruchy robaczkowe, przesuwają to tzw. linearne ciało obce w kierunku końcowego odcinka przewodu pokarmowego i wtedy powstaje ryzyko nanizania jelit na długi i cienki przedmiot. Może to prowadzić do martwicy odcinka jelita czy perforacji ściany jelita. Brak interwencji chirurgicznej w takich przypadkach może zakończyć się uwolnieniem resztek treści pokarmowej do otrzewnej, sepsą i śmiercią zwierzęcia.

Najczęstsze objawy towarzyszące tego typu zdarzeniom to osowiałość, częste wymioty, zupełny brak apetytu oraz bolesność i napięcie powłok brzusznych. Przy podejrzeniu, że zwierzę mogło zjeść kawałek łańcucha choinkowego, sznurek, wstążkę czy podobną ozdobę, należy niezwłocznie udać się do dyżurującej kliniki. Jeśli z pysku lub odbytu zwierzęcia wystaje fragment sznurka, wstążki czy ozdoby, pod żadnym pozorem nie wolno próbować wyciągać ciała obcego, ponieważ można uszkodzić początkowy lub końcowy odcinek przewodu pokarmowego.

Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest rezygnacja z tego typu ozdób choinkowych, a w przypadku sznurków i wstążek (np. użytych do pakowania prezentów) należy pilnować, czy pupil nie próbuje ich zjeść.

2. Bombki, inne szklane lub łatwo tłukące się ozdoby

Ozdoby choinkowe i inne dekoracje, które zwierzę widzi tylko raz w roku, są dla niego czymś nowym, a przez to atrakcyjnym i ciekawym. Jeśli pupil ma przebojowy charakter, na pewno będzie chciał lepiej poznać daną rzecz – może próbować ją powąchać, posmakować, ugryźć czy trącić łapką.

Potłuczone szklane ozdoby stwarzają zagrożenie w postaci ostrych odłamków, które mogą powbijać się w opuszki łap psa czy kota. W przypadku takiego urazu należy oczyścić zranione miejsce z większych odłamków (jeśli zwierzę na to pozwala), zabezpieczyć ranę gazą i bandażem (nie należy uciskać opatrunku zbyt mocno, żeby nie wbić ewentualnych pozostałości głębiej w tkanki) i udać się do dyżurującej kliniki.

Gdy jednym z domowników jest zwierzę, szczególnie młode, ciekawskie i pełne energii, lepiej wymienić potencjalnie niebezpieczne ozdoby na takie, które się nie tłuką.

3. Światełka choinkowe

Przegryzienia podłączonego przewodu elektrycznego naraża zwierzę na porażenie prądem. Bezpieczniejszą alternatywą dla tradycyjnych światełek z żarówkami są lampki LED. Emitują mniej ciepła i z reguły działają na niższych napięciach rzędu 12 V lub 24 V. Standardowe napięcie sieciowe w Polsce wynosi 230 V, co przy porażeniu może mieć śmiertelny skutek.

Przy zakupie lampek choinkowych warto sprawdzić wymagane napięcie i zdecydować się na bezpieczniejszą opcję. Przy dekorowaniu drzewka lub przestrzeni w domu dobrze jest upewnić się, czy lampki nie znajdują się w zasięgu pupila. Nie należy również zostawiać luźno leżących przewodów na podłodze – można je zabezpieczyć poprzez schowanie do specjalnego pojemnika.

Świąteczne potrawy, którymi może zatruć się zwierzak

1. Czekolada, kakao

Czekolada jest toksyczna dla zwierząt ze względu na zawartość teobrominy (im ciemniejsza, tym więcej teobrominy). Ten alkaloid pobudza czynność serca i wpływa na zwiotczenie mięśni gładkich.

Dawka toksyczna: Toksyczność zależy od spożytej ilości w stosunku do masy ciała psa – im mniejszy pies, tym bardziej jest narażony na zatrucie. Przyjmuje się, że jest to 250–500 mg na kilogram masy ciała.

Objawy zatrucia:

• wymioty, biegunka,
• niepokój,
• przyspieszona akcja serca,
• drżenie mięśni, drgawki,
• nadmierne pobudzenie, dyszenie.

Postępowanie: Należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem weterynarii lub dyżurującą kliniką i podać wagę psa, ilość zjedzonej lub potencjalnie zjedzonej czekolady oraz przybliżony czas zdarzenia. Informacje te pozwolą lekarzowi zadecydować o dalszym działaniu. Nie należy samodzielnie wywoływać wymiotów w domu, np. przez doustne podanie wody utlenionej, ponieważ można w ten sposób uszkodzić śluzówkę żołądka.

2. Rodzynki (winogrona)

Winogrona są silnie toksyczne dla psów i kotów – dotyczy to również wszystkich ich przetworów, w tym rodzynek.

Działanie: Uszkodzenie nerek prowadzące do ich niewydolności.

Dawka toksyczna: Najniższa ustalona toksyczna dawka rodzynek dla czworonoga wynosi 2,8 g, a winogron 19,6 g na kilogram masy ciała.

Objawy zatrucia:

• biegunka, wymioty,
• brak apetytu,
• apatia,
• osłabienie,
• ból brzucha,
• zwiększone pragnienie i oddawanie moczu, a na późniejszym etapie niemożność oddania moczu.

Postępowanie: W przypadku podejrzenia, że zwierzę zjadło jakąkolwiek, nawet bardzo niewielką ilość rodzynek, winogron lub ich przetworów, należy niezwłocznie udać się do lekarza weterynarii lub dyżurującej kliniki. Mogą być konieczne hospitalizacja, płynoterapia i monitorowanie parametrów nerkowych.

3. Grzyby

Grzyby, również te jadalne dla ludzi, w ogóle nie powinny znajdować się w diecie psów czy kotów.

Działanie: Są ciężkostrawne, mogą prowadzić do uszkodzenia wątroby.

Dawka toksyczna: Nawet niewielki kawałek może stwarzać zagrożenie dla zdrowia i znacząco obciążać układ pokarmowy.

Objawy zatrucia:

• wymioty, biegunka,
• apatia,
• drgawki.

Postępowanie: Należy skontaktować się z weterynarzem lub dyżurującą kliniką. Jak w przypadku każdej potencjalnie szkodliwej substancji, dobrze jest podać chociaż przybliżoną masę ciała psa, gatunek zjedzonego grzyba oraz czas spożycia. Dalej należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii.

4. Alkohol

Etanol występuje w napojach alkoholowych i absolutnie nie wolno go podawać zwierzętom w żadnej ilości. Uwaga! W przypadku spożycia sfermentowanych owoców zwierzę również może zatruć się etanolem!

Działanie: Etanol wchłania się w już w jamie ustnej i szybko pokonuje barierę krew-mózg. Jego metabolizm zachodzi w wątrobie. Wykazuje silne działanie narkotyczne na ośrodkowy układ nerwowy.

Dawka toksyczna: Najniższa śmiertelna dawka dla czworonoga to 5,5 g na kilogram masy ciała.

Objawy zatrucia (mogą wystąpić już w godzinę od spożycia alkoholu):

• początkowe pobudzenie,
• bezcelowe i nieskoordynowane ruchy,
• trudności z utrzymaniem równowagi,
• obniżenie temperatury ciała poniżej 38°C (fizjologiczna temperatura ciała psa wynosi 38,2°C do 38,9°C, a kota 38°C do 39°C),
• senność,
• bradykardia (spowolnienie akcji serca),
• kwasica metaboliczna,
• w ciężkich przypadkach depresja oddechowa (porażenie układu oddechowego), niewydolność wielonarządowa i śmierć.

Postępowanie: Konieczna jest niezwłoczna wizyta u weterynarza, szczególnie jeśli jeszcze nie wystąpiły objawy spożycia alkoholu. Im wcześniej zostanie podjęta interwencja, tym lepiej. Po wystąpieniu objawów ze strony ośrodkowego układu nerwowego (problemy z utrzymaniem równowagi, bezcelowość ruchów) nie wolno prowokować wymiotów, ponieważ może dojść do aspiracji treści żołądkowej do układu oddechowego. Nie istnieje odtrutka neutralizująca toksyczność etanolu, dlatego leczenie ma charakter objawowy i podtrzymujący (rozpoczyna się od zwalczania kwasicy metabolicznej).

5. Mak

Ziarna maku zawierają alkaloidy opioidowe, które poza dolegliwościami ze strony układu pokarmowego mogą wywołać objawy neurologiczne. Szczególnie niebezpieczne są świąteczne wypieki z makiem, ponieważ najczęściej zawierają również inne toksyczne składniki – rodzynki czy czekoladę.

Działanie: Alkaloidy opioidowe (morfina, kodeina) oddziałują na układ nerwowy, mogą prowadzić do depresji oddechowej czy zaburzeń neurologicznych.

Dawka toksyczna: Mak jest całkowicie niezalecany i potencjalnie niebezpieczny dla czworonoga w każdej ilości.

Objawy zatrucia:

• wymioty i biegunka,
• senność,
• chwiejny chód,
• apatia,
• spowolniony oddech,
• drgawki.

Postępowanie: Należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem weterynarii i podać ilość i czas spożytego maku oraz przybliżoną masę ciała zwierzęcia. Dalsze postępowanie według instrukcji lekarza. Ważne jest, aby nie wywoływać samodzielnie wymiotów.

6. Cebula, por, czosnek, szczypior

To warzywa bardzo często używane w kuchni – nie tylko podczas świąt, ale przez cały rok. Są jednak wyjątkowo niebezpieczne dla psów i kotów, w każdej formie (surowe, gotowane, suszone, sproszkowane).

Działanie: Warzywa te zawierają dwusiarczki, które uszkadzają czerwone krwinki u zwierząt szybciej, niż organizm jest w stanie je wytwarzać. Prowadzi to do powstania anemii hemolitycznej, czyli niedokrwistości spowodowanej rozpadem erytrocytów (czerwonych krwinek). Uwaga! Obróbka termiczna nie niweluje toksycznych właściwości tych warzyw!

Dawka toksyczna: 5–10 g cebuli na kilogram masy ciała, 5 g czosnku na kilogram masy ciała.

Objawy zatrucia:

• wymioty, biegunka,
• apatia,
• bladość błon śluzowych,
• ciemny kolor moczu,
• przyspieszony oddech, duszność.

Postępowanie: Niezwłoczny kontakt z weterynarzem lub dyżurująca kliniką. Konieczna może być hospitalizacja, a nawet transfuzja krwi.

Rośliny świąteczne niebezpieczne dla kota i psa

W przypadku podejrzenia zjedzenia którejkolwiek z wymienionych roślin niezbędna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem weterynarii.

1. Gwiazda betlejemska

Zawiera mleczny sok, który działa drażniąco na błony śluzowe. Typowe objawy zatrucia tą rośliną to pienisty ślinotok, ostre wymioty, biegunka, ból brzucha i podrażnienia śluzówki jamy ustnej.

2. Jemioła

Jest silnie toksyczna, szczególnie jej owoce. Spożycie nawet niewielkiej ilości stanowi zagrożenie życie. Objawy zatrucia to wymioty, biegunka, ślinotok, trudności z oddychaniem, spowolnienie akcji serca i spadek ciśnienia krwi. W najcięższych przypadkach pojawiają się drgawki i zapaść.

3. Ostrokrzew

Trujące są liście, łodygi i owoce. Ostrokrzew zawiera między innymi saponiny, które działają drażniąco na układ pokarmowy i mogą uszkadzać wątrobę. Objawy zatrucia to biegunka, wymioty, ślinotok, ból brzucha, apatia i letarg oraz drgawki. 

Bezpieczne święta z psem i kotem – zasady

1. Unikanie dekoracji typu łańcuchy choinkowe i „anielskie włosy” – ich zjedzenie może być śmiertelnie niebezpieczne dla pupila.
2. Zastąpienie szklanych ozdób nietłukącymi się, a tradycyjnych lampek choinkowych lampkami typu LED.
3. Unikanie dekoracji w postaci trujących roślin popularnych w okresie świątecznym. Można zastąpić je sztucznymi.
4. Przechowywanie szkodliwych dla czworonogów produktów spożywczych poza ich zasięgiem.
5. Nieczęstowanie psa czy kota potrawami z wigilijnego stołu i poproszenie o to pozostałych domowników i gości.
6. Przygotowanie numeru telefonu i adresu dyżurującego weterynarza lub kliniki.
7. Znajomość zasad pierwszej pomocy.
8. Niepozostawianie pupila samego z papierami, torbami czy sznurkami po rozpakowanych prezentach – ich zjedzenie może zakończyć się koniecznością interwencji chirurgicznej.
9. Zapewnienie zacisznego i odosobnionego miejsca dla pupila, tak aby miał swój azyl na wypadek lęku czy przestymulowania dużą ilością nowych bodźców.
10. Pamiętanie o tym, że bez względu na intensywność świątecznych przygotowań potrzeby pupila nie zmieniają się – aktywny pies nadal będzie potrzebował długiego spaceru, a kot swojej przestrzeni i miejsca do schowania się.

Co zrobić, jeśli psu lub kotu w święta zdarzy się wypadek?

Przede wszystkim nie wolno panikować. Dobrze jest mieć przygotowany numer telefonu i adres dyżurującego w święta lekarza weterynarii lub kliniki.

• Krwawienie – do rany należy przyłożyć czystą gazę, ucisnąć i zabezpieczyć bandażem. Jeśli krwawienie nie ustaje, należy udać się do weterynarza lub dyżurującej kliniki.
• Podejrzenie zatrucia – wymagany jest natychmiastowy kontakt z weterynarzem. Nie należy samodzielnie wywoływać wymiotów, ponieważ może to spowodować zaaspirowanie przez zwierzę treści pokarmowej do dróg oddechowych. Jeśli jest taka możliwość, warto zabrać do weterynarza resztki tego, co zjadło zwierzę, oraz znać przybliżony czas zdarzenia.
• Złamanie – przed przewiezieniem zwierzęcia do lekarza weterynarii można spróbować unieruchomić złamaną kończynę, ale pod żadnym pozorem nie wolno jej samodzielnie nastawiać.
• Zadławienie – jeśli zwierzę ma trudności z oddychaniem i wykonuje ruchy, jakby chciało zwymiotować, a nie mogło, istnieje duże prawdopodobieństwo, że coś utknęło w jego gardle. Można spróbować zajrzeć do pyska i delikatnie usunąć przedmiot, jeśli jest widoczny. Można także wykonać manewr Heimlicha – należy objąć rękami tułów zwierzęcia, niezależnie od tego, czy stoi, czy leży, a dłoń zwiniętą w pięść ułożyć na jego klatce piersiowej, tuż za mostkiem, w miejscu, gdzie kończą się żebra. Następnie drugą dłoń należy położyć na pięści. Kolejnym krokiem jest wykonanie 5 energicznych uciśnięć brzucha czworonoga, z aktywnym unoszeniem pięści, w dwusekundowych odstępach. Na koniec należy zdecydowanie klepnąć zwierzaka między łopatkami 5 razy w dwusekundowych odstępach. Ten chwyt powinien pomóc zwierzęciu pozbyć się ciała obcego z dróg oddechowych.
• Utrata przytomności i brak oddechu – gdy zwierzę jest nieprzytomne i nie oddycha, należy upewnić się, że jego drogi oddechowe są drożne, i przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

U małych psów i kotów do 5–6 kg uciski można wykonywać jedną ręką. Czynności należy wykonywać do momentu, aż zwierzę odzyska przytomność i oddech lub do przejęcia akcji przez personel lekarsko-weterynaryjny.

Świąteczne zagrożenia dla psa i kota – najczęściej zadawane pytania

Jaka choinka nie jest toksyczna dla kota?

Sztuczne drzewko jest najbezpieczniejszym wyborem, ponieważ nie jest toksyczne dla kotów. Żywe drzewa iglaste puszczają żywicę, która jest trująca dla kotów, a jej zjedzenie może prowadzić do poważnych uszkodzeń nerek. Poza tym kot może zatruć się wodą, w której stoi drzewko, lub zjeść opadłe igły, co z kolei może prowadzić do niestrawności, podrażnień śluzówki jamy ustnej i przełyku czy nawet uszkodzeń w obrębie przewodu pokarmowego.

Czy można podać kotu lub psu opłatek?

W symbolicznej ilości opłatek nie powinien zaszkodzić pupilom, pod warunkiem że nie mają alergii na zboża.

Czy gwiazda betlejemska jest szkodliwa dla psa?

Tak, ta roślina jest silnie toksyczna zarówno dla psów, jak i kotów.

Co zrobić, gdy pies zje choinkę?

Konieczny jest natychmiastowy kontakt z lekarzem weterynarii i zastosowanie się do jego zaleceń. Może być konieczna wizyta w klinice. Jodły, świerki i inne drzewa iglaste są toksyczne dla psów i ich zjedzenie może prowadzić do uszkodzeń nerek. Nie zaleca się samodzielnego wywoływania wymiotów.

Co może zjeść pies z wigilijnego stołu?

Pies nie powinien w ogóle dostawać żadnych potraw ze stołu – ani na co dzień, ani od święta. Ma to niekorzystny wpływ nie tylko na jego zdrowie, ale także na zachowanie. Opiekun lub inna osoba może nieświadomie podać psu coś, co jest dla niego trujące lub wywoła dolegliwości trawienne.