Lekkostrawne dania wigilijne. Świąteczne potrawy dla osób z chorobami układu pokarmowego

Dieta lekkostrawna jest sposobem odżywiania, który uwzględnia odpowiednio dobrane produkty spożywcze oraz techniki kulinarne nieobciążające nadmiernie przewodu pokarmowego. Przestrzeganie zaleceń diety lekkostrawnej podczas Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia stanowi nie lada wyzwanie dla osób, które muszą szczególnie dbać o przewód pokarmowy. Jak zatem komponować świąteczne potrawy dla osób z chorobami układu pokarmowego?

1. Przy jakich chorobach stosuje się dietę lekkostrawną?
2. Dieta lekkostrawna a potrawy wigilijne. Jakie składniki wykluczyć ze świątecznego menu?
3. Lekkostrawne dania wigilijne – jak przygotować?
4. O czym muszą pamiętać osoby na diecie lekkostrawnej w Wigilię i Święta?
5. Wigilia a dieta lekkostrawna – najczęściej zadawane pytania

Z tego artykułu dowiesz się:

• przy jakich chorobach stosuje się dietę lekkostrawną,
• jakie składniki wykluczyć z diety lekkostrawnej,
• jak przygotować lekkostrawne danie wigilijne,
• jakie produkty i potrawy spożywać w czasie Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia.

Dzięki temu artykułowi zrozumiesz, na czym polega dieta lekkostrawna, nauczysz się świadomie wybierać produkty i techniki kulinarne, które nie będą nadmiernie obciążać układu trawiennego, a także dowiesz się, jak przyrządzić lekkie dania wigilijne i świąteczne.

Przy jakich chorobach stosuje się dietę lekkostrawną?

Dieta lekkostrawna jest najczęściej stosowana w chorobach przewodu pokarmowego takich jak:

• refluks żołądkowo-przełykowy,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka,
• zespół jelita drażliwego (IBS),
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• kamica pęcherzyka żółciowego,
• przewlekłe zapalenie trzustki.

Ponadto dieta lekkostrawna jest zalecana w trakcie leczenia onkologicznego i chorób infekcyjnych przebiegających z gorączką i/lub biegunką, a także w czasie rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych oraz u osób w starszym wieku.

Posiłki w diecie lekkostrawnej należy komponować w oparciu o różnorodne, dobrze tolerowane i niskoprzetworzone produkty o dużej wartości odżywczej, które należy odpowiednio przygotowywać, aby odciążyć przewód pokarmowy chorego oraz nie wywołać dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Dieta lekkostrawna a potrawy wigilijne. Jakie składniki wykluczyć ze świątecznego menu?

Dieta lekkostrawna stanowi modyfikację racjonalnego żywienia zalecanego osobom zdrowym i uwzględnia odpowiedni dobór zarówno produktów spożywczych, jak i metod ich przygotowywania. Z diety lekkostrawnej wyklucza się produkty i potrawy, które nadmiernie obciążają przewód pokarmowy i mogą go podrażniać. Wymienia się wśród nich następujące produkty:

• opóźniające opróżnianie żołądka i długo zalegające w przewodzie pokarmowym – tłuste mięso (np. baranina, jagnięcina, wieprzowina, kaczka, gęś), tłuste wędliny (np. kiełbasy, parówki, kabanosy, pasztety, boczek), mięso i ryby smażone w panierce, pełnotłuste sery (topione, białe, żółte i pleśniowe), sosy majonezowe, ciasta z kremem, słodycze i wyroby czekoladowe itp.;
• pobudzające wydzielanie soku żołądkowego – warzywa cebulowe (zwłaszcza cebula i czosnek), ostre przyprawy, musztarda, ocet, sos winegret, soki z owoców cytrusowych, kwaśne owoce (szczególnie cytrusowe), pikantne sosy pomidorowe, szparagi, karczochy, pomidory i ich przetwory, gorzka czekolada, napoje alkoholowe, mocna kawa i herbata, kakao do picia itd.;
• bogate w błonnik pokarmowy wzmagający perystaltykę jelit – pieczywo pełnoziarniste, makarony razowe, pełnoziarniste płatki zbożowe, gruboziarniste kasze, otręby, orzechy, nasiona, pestki, suszone śliwki itp.;
• powodujące wzdęcia – nasiona roślin strączkowych (np. fasola, groch, ciecierzyca), warzywa kapustne (np. kapusta, brukselka, kalafior), cebula, czosnek, por (zwłaszcza biała część), jabłka, gruszki, śliwki, morele, brzoskwinie oraz zwykłe mleko krowie i jego przetwory zawierające laktozę.

W czasie Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia osoby stosujące dietę lekkostrawną powinny zatem zrezygnować z niektórych tradycyjnych potraw wigilijnych, np. panierowanego i smażonego karpia (lub innej ryby w tej formie), pierogów z dużą ilością kapusty i grzybów, kapusty z grochem i zasmażką, ziemniaków smażonych z cebulą, zup zabielanych tłustą śmietaną, ciast z kremem oraz słodyczy i wyrobów czekoladowych. Niezalecane są także dosładzane soki i nektary, wody smakowe, słodkie napoje gazowane i niegazowane, mocna kawa i herbata oraz napoje alkoholowe.

Lekkostrawne dania wigilijne – jak przygotować?

Lekkostrawne dania wigilijne należy przygotować z wykorzystaniem technik kulinarnych nieobciążających przewodu pokarmowego. Do najbardziej zalecanych metod przygotowywania potraw świątecznych zalicza się przede wszystkim:

• gotowanie w wodzie lub na parze,
• pieczenie w pergaminie, folii bądź naczyniu żaroodpornym bez dodatku dużej ilości tłuszczu,
• duszenie na wodzie bez wcześniejszego obsmażania.

W praktyce oznacza to, że wigilijną rybę warto upiec w pergaminie lub ugotować na parze z dodatkiem łagodnych ziół i przypraw. Należy zrezygnować z panierowania ryby i smażenia jej na patelni z dużą ilością tłuszczu. Ziemniaki, pierogi z kapustą i grzybami oraz uszka do barszczu czerwonego najlepiej ugotować w delikatnie osolonej wodzie i unikać odsmażania ich na patelni z tłuszczem w kolejnych dniach Świąt Bożego Narodzenia. Niezalecane jest również polewanie ziemniaków i pierogów śmietaną, masłem, smażoną cebulą ani skwarkami.

Barszcz wigilijny z uszkami grzybowymi należy przygotować z minimalną ilością ostrych przypraw (szczególnie pieprzu), cebuli i czosnku. Farsz do uszek i pierogów również powinien zawierać co najwyżej umiarkowane ilości cebuli, grzybów oraz pieprzu. Grzyby potrzebne do farszu należy dusić na wodzie zamiast smażyć na patelni z tłuszczem. Można je także zamienić na pieczarki lub boczniaki ostrygowate, które powinny być nieco bardziej delikatne dla przewodu pokarmowego. Tradycyjne pierogi z kapustą i grzybami na Wigilię można zastąpić pierogami z serem białym lub pierogami ze szpinakiem i twarogiem bądź serem feta o obniżonej zawartości tłuszczu. Niewskazane jest posypywanie cukrem pierogów przyrządzonych na słodko ani polewanie ich śmietaną. Pierogi z serem białym lub śliwkami suszonymi można natomiast posypać mielonym cynamonem lub wanilią, aby poprawić ich walory smakowe.

Świąteczna sałatka jarzynowa powinna zawierać jogurt naturalny do 3% zawartości tłuszczu zamiast majonezu. Śledzia warto przygotować w sosie jogurtowym, który będzie znacznie mniej kaloryczny i bardziej delikatny dla przewodu pokarmowego niż majonez czy śmietana. Kompot wigilijny przyrządzany na bazie suszonych owoców należy spożywać bez dodatku cukru i miodu.

Warzywa i owoce spożywane podczas Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia należy odpowiednio przygotowywać, tak aby stały się łatwiej strawne. Na polepszenie tolerancji warzyw i owoców korzystnie wpływa usuwanie skórki, pestek, twardych i zwłókniałych części roślin, a także rozdrabnianie produktów (np. miksowanie, przecieranie, ścieranie) oraz gotowanie do miękkości w wodzie lub na parze. Świetnym przykładem lekkostrawnego dania jest gotowany ryż biały z tartym, prażonym jabłkiem bez skórki i cynamonem, surówka z tartej marchewki i jabłka czy gotowana kasza jaglana z musem z malin pozbawionych pestek.

O czym muszą pamiętać osoby na diecie lekkostrawnej w Wigilię i Święta?

Osoby na diecie lekkostrawnej w czasie Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia powinny przestrzegać kilku zdrowych zasad.

1. Należy spożywać kilka mniejszych posiłków w ciągu dnia (np. 5 lub 6), w zależności od samopoczucia i apetytu.
2. Należy zachować regularne odstępy czasowe między posiłkami (np. 3 godziny) i unikać podjadania oraz picia soków i napojów dosładzanych (m.in. kawy, herbaty, nektarów, alkoholu oraz napojów typu cola).
3. Ostatni posiłek należy spożywać 2–3 godziny przed snem, aby nie obciążać nadmiernie przewodu pokarmowego na noc i zadbać o dobrą jakość snu oraz efektywność nocnej regeneracji.
4. Wszystkie posiłki w czasie Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia powinny być spożywane przy stole w spokojnej atmosferze i bez zbędnego pośpiechu, ze szczególnym zwróceniem uwagi na długie i dokładne przeżuwanie pokarmów.
5. Osoby na diecie lekkostrawnej powinny spożywać posiłki o umiarkowanej temperaturze, aby nie podrażniać przewodu pokarmowego. Należy zatem unikać spożywania zarówno potraw gorących, jak i zimnych.
6. W czasie Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia należy pić naturalną wodę niegazowaną, dobrze tolerowane napary bez cukru czy miodu (np. łagodną herbatę czarną, białą, zieloną i owocową, rumianek, melisę), kawę bezkofeinową oraz niewielką ilość kompotu z domowego suszu.

Wigilia a dieta lekkostrawna – najczęściej zadawane pytania

Czy świąteczne dania są dozwolone na diecie lekkostrawnej?

Istnieją świąteczne dania, które są dozwolone na diecie lekkostrawnej. Można do nich zaliczyć np. gotowane na parze lub pieczone ryby z ziemniakami bez dodatku tłuszczu, sałatkę jarzynową z jogurtem naturalnym zamiast majonezu oraz gotowane pierogi bez cebuli, masła ani skwarek.

Czy osoba na diecie lekkostrawnej może spróbować tradycyjnej potrawy?

Osoba na diecie lekkostrawnej może spróbować tradycyjnej potrawy świątecznej, jednak wyłącznie w niewielkich ilościach. W diecie lekkostrawnej przeciwwskazane są potrawy smażone, wędzone, grillowane na węglu drzewnym, pieczone z dużą ilością tłuszczu, odsmażane oraz przygotowywane z dodatkiem zasmażki i/lub śmietany.

Czy na diecie lekkostrawnej można jeść karpia?

Na diecie lekkostrawnej można jeść karpia, pod warunkiem że jest odpowiednio przygotowany, np. gotowany na parze lub pieczony w pergaminie albo folii. Osoby wymagające stosowania diety lekkostrawnej powinny całkowicie zrezygnować z karpia panierowanego i smażonego na maśle klarowanym, smalcu lub oleju, ponieważ taka potrawa jest ciężkostrawna i nadmiernie obciąża przewód pokarmowy.