Przeterminowane leki – czy można je stosować? Gdzie wyrzucić preparaty po terminie ważności?

Co zrobić z przeterminowanymi lekami, które zalegają w domowej apteczce? Co może się wydarzyć po przypadkowym spożyciu takiego preparatu? Gdzie wyrzucać igły i nakłuwacze po pomiarze cukru? Odpowiedzi na te pytania, a także na wiele innych dotyczących pozbywania się leków po terminie ważności lub nieużywanych, znajdziesz w poniższym artykule.

1. Gdzie szukać daty ważności leków i preparatów medycznych?
2. Czy można spożywać przeterminowane leki?
3. Co zrobić, gdy spożyło się lek po terminie?
4. Gdzie oddać przeterminowane leki?
5. Leki przeterminowane – najczęściej zadawane pytania

Z tego artykułu dowiesz się:

• jak prawidłowo sprawdzać datę ważności leków i gdzie jej szukać na opakowaniu;
• gdzie oddać przeterminowane lub nieużywane leki, aby nie zanieczyszczać środowiska;
• co zrobić, jeśli przypadkowo zażyjesz lek po terminie.

Dzięki temu artykułowi zrozumiesz także, dlaczego nie należy stosować przeterminowanych leków i jakie mogą być tego konsekwencje.

Gdzie szukać daty ważności leków i preparatów medycznych?

Każdy lek ma podaną datę ważności na opakowaniu. Jest to informacja, do kiedy można go bezpiecznie stosować. Zazwyczaj znajduje się na pudełku, blistrze z tabletkami, butelce lub tubce. Data jest zapisana w sposób trwały, w formacie miesiąc i rok (np. 08.2026). Oznacza to, że lek można używać do końca danego miesiąca. Obok daty widnieje też numer serii (LOT), który pozwala zidentyfikować konkretną partię produktu.

W przypadku leków, które trzeba przygotować tuż przed użyciem (np. rozcieńczyć lub otworzyć ampułkę), na opakowaniu lub w ulotce znajduje się także informacja o tym, jak długo lek nadaje się do użycia po otwarciu. Zasada ta może również dotyczyć kropli do oczu, maści czy aerozoli do nosa.

Ważność leków można także sprawdzić w aplikacji mojeIKP. Wystarczy zeskanować kod QR z opakowania, a aplikacja poinformuje, jeśli:

• lek jest już przeterminowany,
• jego termin ważności zbliża się do końca.

Czy można spożywać przeterminowane leki?

Nie należy stosować leków po upływie terminu ważności. Po przekroczeniu daty przydatności substancje czynne mogą stopniowo tracić stabilność chemiczną, co prowadzi do osłabienia działania leku lub całkowitej utraty skuteczności. W przypadku niektórych preparatów – zwłaszcza tych w formie płynnej – może również dojść do rozwoju mikroorganizmów lub powstania produktów rozkładu, które mogą stać się niebezpieczne dla zdrowia.

Należy pamiętać, że brak danych o stabilności leku po terminie oznacza brak gwarancji bezpieczeństwa. Leki przeterminowane mogą być nieskuteczne, a niektóre z nich stwarzają realne ryzyko zagrożenia życia.

Dlaczego stosowanie przeterminowanych leków jest niebezpieczne?

Przeterminowane preparaty mogą:

• działać słabiej lub wcale;
• nie zapewniać oczekiwanego efektu terapeutycznego;
• ulegać rozkładowi chemicznemu, co może prowadzić do podrażnień lub działań niepożądanych;
• w przypadku antybiotyków – zwiększać ryzyko nieskutecznego leczenia i rozwoju oporności bakterii;
• w przypadku leków ratujących życie – stwarzać bezpośrednie zagrożenie, ponieważ nawet niewielki spadek skuteczności może być niebezpieczny.

Co zrobić, gdy spożyło się lek po terminie?

Jeśli przyjęłaś/przyjąłeś lek po terminie ważności, zachowaj spokój, ale nie bagatelizuj sytuacji. Większość przeterminowanych leków traci skuteczność, a niektóre mogą nawet zaszkodzić. Reakcja organizmu zależy od rodzaju preparatu, dlatego najlepiej skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą, który oceni możliwe ryzyko.

Nie warto ufać przekonaniu, że lek „na pewno jeszcze działa”. Nawet jeśli niektóre środki zachowują swoje właściwości przez pewien czas po terminie, nie ma gwarancji bezpieczeństwa.

Jeśli w domowej apteczce znajdują się przeterminowane leki, nie należy ich używać. Należy zanieść je do apteki, gdzie zostaną odpowiednio zutylizowane.

Gdzie oddać przeterminowane leki?

Leki te należy oddać do specjalnych pojemników na odpady farmaceutyczne. Apteki prowadzące zbiórkę takich leków współpracują z gminami, które zapewniają ich bezpieczny odbiór i utylizację. Aktualną listę punktów, w których można oddać przeterminowane leki, znajdziesz na stronie internetowej swojego urzędu gminy.

Gdzie oddać leki przed upływem daty ważności, których się już nie przyjmuje?

Leki, które nie przekroczyły terminu ważności, również należy oddać do pojemników na leki w aptece.

Leki przeterminowane – najczęściej zadawane pytania

Które leki stają się toksyczne po upływie terminu ważności?

W większości przypadków lek nie staje się toksyczny, ale nie ma pewności co do jego bezpieczeństwa. Po upływie daty ważności lek traci gwarantowaną skuteczność, stabilność i czystość mikrobiologiczną. W przeszłości opisywano przypadki toksyczności związanej z rozkładem niektórych tetracyklin, ale dla większości współczesnych leków nie ma jednoznacznych danych potwierdzających, że stają się one regularnie szkodliwe. Z tego powodu nie zaleca się przyjmowania leków po terminie – ze względu na nieprzewidywalność ich działania i potencjalne ryzyko.

Czy można przyjmować przeterminowane suplementy?

Suplementy po upływie terminu zwykle tracą swoje właściwości i nie dostarczają już deklarowanej ilości składników odżywczych.

Choć rzadko stają się toksyczne, mogą powodować podrażnienia żołądka lub inne niepożądane objawy, dlatego lepiej ich nie przyjmować.

Gdzie wyrzucić zużyte strzykawki, igły, nakłuwacze i inne podobne odpady medyczne?

Zużyte igły i strzykawki nie mogą trafiać do zwykłych śmieci, ponieważ są niebezpieczne i grożą zranieniem osób segregujących odpady. Apteki ich nie przyjmują, bo zawierają materiał biologiczny.

Najbezpieczniej oddać je do PSZOK-u, czyli Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, gdzie zostaną prawidłowo zutylizowane.

Gdzie wyrzucać blistry po lekach?

Puste opakowania po tabletkach, czyli blistry, należy wyrzucać do odpadów zmieszanych, ponieważ zawierają zarówno plastik, jak i aluminium. Jeśli w środku pozostały niewykorzystane tabletki, taki blister powinien trafić do aptecznego pojemnika na przeterminowane leki.