Trzaskający palec – jakie są przyczyny i sposoby leczenia?

Palec trzaskający to choroba, której istotą jest stan zapalny błony maziowej i pochewki ścięgnistej. Rozwija się najczęściej wtórnie w przebiegu RZS, tocznia układowego. Typowe objawy w postaci trzaskania i trzeszczenia w palcach są następstwem zmniejszenia przestrzeni w pochewce ścięgnistej wywołanej stanem zapalnym. Ważne miejsce w leczeniu zajmuje rehabilitacja

Czym jest trzaskający palec?

Według ICD 10, czyli Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, jest to choroba układu mięśniowo-szkieletowego, charakteryzująca się zapaleniem błony maziowej i pochewki ścięgnistej. Palec zatrzaskujący jest przypadłością, która częściej dotyka mężczyzn, szczególnie zmagających się z chorobami reumatycznymi takimi jak dna moczanowa lub reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Oprócz trudności z wyprostowaniem palca pojawia się ból i charakterystyczny słyszalny trzask. Trzaskający palec w bardziej zaawansowanych stanach charakteryzuje się również brakiem możliwości zgięcia palca, czyli pojawia się blokada palca. Zdarza się, że pacjenci na opisanie swoich dolegliwości stosują nieprawidłową nazwę palec zatrzaskujący (nazwa potoczna).

Palec trzaskający – jakie są przyczyny?

Schorzenie dotyczy ścięgien zginaczy palców ręki, rzadziej stopy. Może dotyczyć jednego lub kilku palców jednocześnie. Przyczyny powstania palca zatrzaskującego to powtarzające się przeciążenia i mikrourazy ścięgien mięśni zginacza powierzchownego i głębokiego palców. Ścięgna te znajdują się w pochewce ścięgnistej, która utrzymuje ścięgna na miejscu i ułatwia ich ślizg.

Stan zapalny ścięgna palców dłoni, powoduje zmniejszenie przestrzeni w pochewce ścięgnistej i zwiększenie tarcia pomiędzy ścięgnami. To generuje problem ze zgięciem i rozprostowaniem palców oraz charakterystyczny dźwięk przeskakiwania ścięgna o ścięgno, (opisywane przez pacjentów jako trzaskanie, trzeszczenie) a także ból palca, ręki i ograniczenie ruchomości. Bolesny stan zapalny ścięgna to tendinitis, a otaczającej go pochewki to tenosynovitis.

Trzaskające palce mogą być również spowodowane przebytymi urazami w obrębie ręki (np. stłuczenie lub złamanie palców), urazami mięśni zginaczy oraz chorobami układowymi (np. RZS, dna moczanowa, toczeń układowy).

Palec strzelający – objawy, badanie

Uczucie strzelania w palcu daje objawy takie jak: uczucie sztywności w stawach palca, trudność z rozpoczęciem ruchu zgięcia i wyprostu, ból, skrzypienie i trzaskanie palca, tkliwość palca, czasem również obrzęk palca. Usztywnienie palca nasilone jest szczególnie rano, po nocnym bezruchu. Często pacjent musi rozprostowywać zatrzaskujący palec drugą ręką. W zaawansowanych stanach może wystąpić całkowity przykurcz palca.

Zakleszczające zapalenie ścięgna diagnozowane jest na podstawie wywiadu i objawów jakie zgłasza pacjent. W celu potwierdzenia diagnozy wykonywane jest badanie USG, które obrazuje zajęte stanem zapalnym ścięgno oraz dokładną lokalizację miejsca powodującego dolegliwości pacjenta. W przypadku przebytych urazów i złamań wskazane jest wykonanie prześwietlenia RTG w celu zlokalizowania miejsca problemu.

Szczególnie ważne są objawy i różnicowanie w przypadku objawów pochodzących z kciuka. Kciuk trzaskający to przypadłość dotycząca ścięgien palca pierwszego ręki. Jednak czasem trzaskający kciuk może być mylony z zespołem de Quervaina, czyli stanem zapalnym ścięgien prostownika i odwodziciela kciuka. Strzelający kciuk w tym przypadku będzie dawał dolegliwości bólowe przy ruchu odgięcia nadgarstka nadgarstka do boku. Trzaskający kciuk leczy się podobnie co wcześniej wspomniany zespół de Querwaina, jednak lokalizacja problemu jest inna. Czasem obie jednostki chorobowe występują jednocześnie. Rozpoznanie odpowiedniej lokalizacji problemu jest kluczowe w skuteczności prowadzonych procedur leczniczych.

Trzaskający palec – metody leczenia

W początkowych stadiach leczenie polega na stosowaniu środków przeciwzapalnych (leki z grupy NLPZ– tabletki, maści i rehabilitacji. Zastosowanie iniekcji sterydowych, podawanych bezpośrednio do pochewki ścięgnistej zajętego mięśnia, może przynieść bardzo dobre efekty leczenia, szczególnie w połączeniu z zabiegami fizykalnymi, które zmniejszają stan zapalny i stymulują regenerację tkanek.

W bardziej zaawansowanych przypadkach i dłużej trwających dolegliwościach, badania wykazują najlepszą skuteczność leczenia operacyjnego zajętych pochewek ścięgnistych i ścięgien. Obecnie dostępne są mało inwazyjne metody, które skutecznie leczą strzelający palec i pozwalają bardzo szybko wrócić do pełnej sprawności. Leczenie operacyjne polega na przecięciu zajętej stanem zapalnym pochewki ścięgnistej, co przywraca sprawność palca.

Często pacjenci, zanim trafią do lekarza, stosują naturalne metody leczenia dostępne w domu. Duża część osób stosuje maść na trzaskający palec. Niestety stosowanie jedynie samej maści nie przynosi całkowitego pozbycia się problemu, który z czasem może się nasilać.

Rehabilitacja, fizjoterapia, ćwiczenia, masaż

Fizjoterapia ma do zaoferowania bardzo skuteczne zabiegi o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. W przypadku początku dolegliwości związanych z wystąpieniem palca trzaskającego, stosowanie krioterapii, ultradźwięków (również z maścią przeciwbólową i przeciwzapalną) lub zabiegi laseroterapii w połączeniu z odciążeniem bolesnego palca mogą przynieść całkowite ustąpienie dolegliwości.

Pomocne mogą być również ćwiczenia zwiększające zakresy ruchu w dłoni, ćwiczenia w domu rozciągające mięśnie ręki i przedramienia oraz masaż rozluźniający napięte mięśnie dłoni i całej kończyny górnej.

Przykładowym ćwiczeniem może być rozciąganie mięśni przedramienia, polegające na naciąganiu nadgarstka w kierunku zgięcia i wyprostu przy zachowaniu wyprostowanego łokcia. Również masaż i rozcieranie bolesnego ścięgna w dłoni powoduje przekrwienie i lepsze odżywienie tkanek, co przynosi zmniejszenie bólu.

Rehabilitacja jest wskazana również po wykonanym zabiegu operacyjnym. Wtedy fizjoterapeuta pomaga uelastycznić powstałą bliznę, rozluźnić napięte tkanki oraz wzmocnić mięśnie tak, aby w przyszłości nie ulegały przeciążeniom. Fizjoterapeuta może również dać wskazówki jak zapobiegać nawrotom dolegliwości poprzez modyfikację stanowiska pracy i nawyków dnia codziennego.