Zwichnięcie barku – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja wybitego barku

Zwichnięcie barku to uraz, w przebiegu którego dochodzi do przemieszczenia ("wypadnięcia") głowy kości ramiennej z panewki stawu. Najczęstszą przyczyną wybicia barku są urazy mechaniczne, a także przeciążenia powstałe w wyniku intensywnej aktywności fizycznej. Czynnikiem sprzyjającym urazom jest specyficzna budowa stawu ramiennego – jest on najbardziej ruchomym stawem w ciele człowieka. Leczenie zwichnięcia barku polega na nastawieniu, czyli przywróceniu fizjologicznego położenia kości oraz na unieruchomieniu kończyny. Niezwykle istotna jest również fizjoterapia po urazie.

Zwichnięcie barku – na czym polega? 

Zwichnięcie barku, inaczej wybicie barku, jest rodzajem urazu, w którym głowa kości ramiennej przemieszcza się poza obręb wydrążenia stawowego łopatki. Ze względu na dużą ruchomość tego połączenia, staw barkowy jest szczególnie narażony na tego typu kontuzje. 

Do zwichnięcia stawu barkowego dochodzi najczęściej w wyniku upadku bądź gwałtownego skręcenia. Zmiana fizjologicznego położenia głowy kości ramiennej względem panewki łopatki może nastąpić w dwóch kierunkach. O przednim zwichnięciu barku mówimy, gdy do urazu dochodzi podczas ustawienia ręki w odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej (jest to zdecydowanie najczęstsza sytuacja), natomiast tylne zwichnięcie stawu ramiennego ma miejsce, kiedy ręka w trakcie wypadku jest w pozycji przywiedzenia i rotacji wewnętrznej.

Zwichnięcie barku – przyczyny 

Zwichnięcie stawu to uraz ortopedyczny, w którym dochodzi do nagłej zmiany naturalnego położenia kości go tworzących.

Taki przykry incydent może być również rezultatem bezpośredniego uderzenia w ramię, napadu padaczkowego uogólnionego czy też silnego porażenia prądem elektrycznym. Ekstremalne skurcze mięśni, które się wówczas pojawiają przyczyniają się do zachwiania stabilizacji i wytrącenia kości ramiennej z jej fizjologicznego położenia w obrębie stawu. 

Zwichnięcie barku – objawy 

Objawy wybitego barku są zazwyczaj mocno charakterystyczne. Wśród dominujących oznak wymienia się: 

• silny ból barku, 
• ograniczenie zakresu ruchomości lub nawet jego całkowite zniesienie, 
• widoczne zniekształcenia, deformacje, 
• obrzęk, zasinienie okolicy stawu, 
• możliwe drętwienie okolicy szyi, ramienia, 
• osłabienie siły mięśni barku,
• przeskakiwanie w barku podczas próby wykonywania ruchu.

Zwichniecie barku – diagnostyka i leczenie 

Lekarz, próbując ustalić mechanizm urazu przeprowadza wywiad, następnie dokonuje oceny wzrokowej ustawienia poszczególnych elementów, a także palpacyjnego badania struktur – bardzo często już w tym momencie specjalista jest w stanie postawić diagnozę. Wstępnie rozpoznanie potwierdza się, wykonując badania obrazowe, takie jak RTG barku.

Jak nastawić bark? Po dokładnej ocenie zdjęcia rentgenowskiego i potwierdzonej diagnozie lekarz dokonuje repozycji stawu w znieczuleniu (jest to tzw. nastawianie barku) i zakłada niezbędne unieruchomienie, najczęściej jest to gips lub opatrunek typu Desaulta. Zabieg chirurgiczny przy zwichnięciu stawu ramiennego przeprowadza się rzadko, wykonuje się go przeważnie w sposób małoinwazyjny, artroskopowo. Proces leczenia to także zażywanie rekomendowanych przez specjalistę środków o działaniu przeciwbólowym, szczególnie w początkowym okresie rekonwalescencji, kiedy zwichnięty bark najbardziej daje o sobie znać. 

Zwichnięcie barku – rehabilitacja 

Rehabilitacja wybitego barku powinna odbywać się z udziałem fizjoterapeuty. Staw jest zwykle unieruchomiony przez okres kilku tygodni, potem zaczyna się stopniowy powrót do wcześniejszych aktywności, uruchamianie kontuzjowanego barku. W sytuacji, gdy pacjent odczuwa bardzo silny ból oraz niestabilność mimo kompleksowych działań fizjoterapeutycznych, może okazać się, że konieczna jest operacja. Najprawdopodobniej doszło bowiem do uszkodzenia tkanek okołostawowych, które nie są w stanie samodzielnie się zregenerować. W sytuacji braku takich odczuć, należy kontynuować działania usprawniające. Wówczas stosuje się ćwiczenia zwiększające siłę i zakres ruchomości wg koncepcji PNF. 

Pomocny jest masaż barku, aplikacje odciążające i przeciwbólowe z użyciem taśm – kinesiotaping. Niejednokrotnie wykorzystuje się także metody leczenie fizykalnego. Ich zaletą jest możliwość stosowania na bardzo wczesnym etapie i w przypadku ostrych dolegliwości ze strony zwichniętego barku, są to: krioterapia miejscowa, magnetoterapia, laser czy wykorzystanie światła spolaryzowanego. 

Jak zapobiec zwichnięciu barku? 

Rehabilitacja barku to także działania prewencyjne. Aby uniknąć tego rodzaju incydentów, należy pamiętać o noszeniu odzieży ochronnej podczas uprawiania sportów kontaktowych. Regularne ćwiczenia pozwolą zachować właściwą elastyczność struktur mięśniowo-więzadłowych oraz wytrzymałość stawów, utrzymując je tym samym w odpowiednim położeniu. Po zwichnięciu pacjent może być bardziej narażony na ponowne kontuzje, warto więc przez jakiś czas stosować profilaktycznie kinesiotaping czy stabilizatory odciążające barku. 

Zwichnięcie barku – domowe sposoby 

Nigdy nie należy podejmować się samodzielnego nastawnia barku, grozi to poważnym uszczerbkiem na zdrowiu. To, co można zrobić, to wdrożyć nieinwazyjne sposoby walki z bólem i obrzękiem oraz przyspieszać regenerację na różnym etapie kontuzji. Poza rehabilitacją stawu barkowego samodzielnie w domu można stosować zimne okłady, które mają za zadanie zmniejszyć ból i stan zapalny. Warunkiem zastosowania jest oczywiście zgoda terapeuty i możliwość dostępu do powierzchni skóry nad stawem. Po wcześniejszym instruktażu można także pokusić się o wykonanie masażu barku lodem. Można to robić nawet po okresie rekonwalescencji, gdyż znacznie poprawi to kondycję struktur okołostawowych, ukrwienie oraz wytrzymałość. Warto pamiętać, że najpierw ciało należy rozgrzać, a dopiero potem potraktować zimnem. Można także wprowadzać połączenie ciepłej kąpieli i masażu lodem. Czas takiego zabiegu to 15-20 minut. 

Ulgę w dolegliwościach może przynieść także kąpiel w ciepłej wodzie z solą Epsom. Samodzielnie w domu można wykonać również okłady z użyciem plastrów borowinowych. Odpowiednia dieta bogata w owoce i warzywa pomoże dostarczyć składników odżywczych i witamin przyspieszających proces gojenia i regeneracji struktur. Jest to niezwykle ważne dla odzyskania pełnej sprawności całej kończyny górnej.