Powikłania COVID-19. Jak koronawirus niszczy nasze płuca?

Nawet kilka miesięcy po przebytej infekcji COVID-19 niektóre osoby nadal zmagają się z szeregiem poważnych powikłań. Jakie uszkodzenia może powodować zakażenie SARS-CoV-2? Czy powstałe zmiany są odwracalne?

COVID-19 powoduje uszkodzenia płuc

Ali Gholamrezanezhad, radiolog kliniczny z Uniwersytetu Południowej Kalifornii w Los Angeles, wraz z zespołem rozpoczął obserwację pacjentów zainfekowanych SARS-CoV-2 na początku roku. Stosując technikę tomografii komputerowej (CT), naukowcy obserwowali kondycję płuc swoich pacjentów. Zgromadzone dotychczas wyniki dowodzą, że ponad jedna trzecia osób biorących udział w badaniu miała obumarłe tkanki płucne oraz widoczne zabliźnienia. Zespół planuje podążać za grupą pacjentów przez kolejnych kilka lat. 

Pacjenci, z którymi badacze mieli do czynienia reprezentują najcięższe przypadki przebiegu choroby. Wskaźnik pośrednich uszkodzeń płuc wynosi około 10%, ale zważając na zakres pandemii, wielu chorych w ogóle nie trafi do szpitala, ponieważ ma ograniczony dostęp do profesjonalnej opieki medycznej. Nawet ten niski odsetek wskazuje, że z powodu COVID-19 trwałych konsekwencji zdrowotnych doświadczą setki tysięcy osób. 

W jaki sposób wirus SARS-CoV-2 uszkadza płuca?

Wirus SARS-CoV-2 wnika do komórek dróg oddechowych poprzez receptor enzymu konwertującego angiotensynę – ACE2. Niektórzy na obecność patogenu reagują intensywną odpowiedzią układu immunologicznego – tzw. burzą cytokinową, która wraz ze zwiększonym krzepnięciem krwi towarzyszącym chorobie prowadzi do uszkodzenia komórek płuc. 

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc wywoływane przez COVID-19 zwykle rozwija się w obu płatach płucnych. Pęcherzyki płucne wypełniają się płynem, co ogranicza ich zdolność do wchłaniania tlenu, powodując duszność, kaszel i inne objawy. Zapalenie płuc związane z COVID-19 może mieć bardzo ciężki przebieg i nawet po ustąpieniu choroby, uraz płuc może powodować trudności w oddychaniu. Rekonwalescencja może trwać wiele miesięcy. 

Zespół ostrej niewydolności oddechowej 

Bardzo poważnym skutkiem COVID-19 jest zespół ostrej niewydolności oddechowej (ang. acute respiratory distress syndrome, ARDS), który znany również jako „mokre płuco”. Ciężkie zapalenie rozprzestrzenia się w płucach z dużą szybkością. Osoby, u których wystąpi ten objaw, mogą potrzebować wsparcia układu oddechowego i podłączenia do specjalistycznej aparatury medycznej. W wielu przypadkach ARDS może okazać się śmiertelny. 

Sepsa

Możliwym powikłaniem ciężkiego przypadku COVID-19 jest posocznica. Sepsa występuje, gdy infekcja dociera do krwiobiegu i rozprzestrzenia się w nim, powodując uszkodzenie tkanek. Nawet jeżeli pacjentowi uda się przetrwać chorobę, może doświadczyć trwałych uszkodzeń płuc i innych narządów. 

Nadkażenie 

Niektórzy pacjenci wyleczeni z COVID-19 mogą mieć trwale osłabiony układ odpornościowy i mogą być bardziej podatni na zakażenie inną bakterią lub wirusem. Z nadkażeniem lub tzw. superinfekcją mamy do czynienia, gdy do trwającej infekcji dołącza się następna, wywołana innym patogenem. Kolejne zakażenie może spowodować dodatkowe uszkodzenie płuc. 

Czy uszkodzenia płuc wywołane przez COVID-19 są odwracalne?

Optymizmem napawa fakt, że stan uszkodzenia płuc niektórych pacjentów wyleczonych z COVID–19 poprawił się w ciągu kilku tygodni po opuszczeniu szpitala. Zespół Gholamrezanezhad’a zaobserwował, że widoczne uszkodzenia zwykle zmniejszają się po dwóch tygodniach. 

Natomiast wieloletnie obserwacje chińskiego zespołu badawczego wykazały, że u osób, które przeszły SARS i MERS – choroby zbliżone do zakażenia COVID-19 z czasem doszło do zmniejszenia zakresu uszkodzeń spowodowanych infekcją koronawirusową, lecz regeneracja płuc trwała wiele lat. Zdarzają się przypadki pacjentów, których płuca po przebyciu COVID-19 uległy trwałemu uszkodzeniu i wymagały transplantacji. 

Projekt XHaLe

Projekt XHaLe, który potrwa do 2023 roku, zakłada uzyskanie nowych informacji na temat wpływu infekcji SARS-CoV-2 na płuca. Zespół badawczy wspierany przez UE skupił się na różnicach między uszkodzeniem płuc spowodowanym przez wirusa grypy AH1N1 a SARS-CoV-2. Ich odkrycia zostały opublikowane w „The New England Journal of Medicine”. 

Podsumowując wyniki badania, prof. Dr Danny Jonigk z Hannover Medical School stwierdza: „Po pierwsze, byliśmy w stanie potwierdzić znane już uszkodzenie płuc, które występuje, gdy ściany pęcherzyków płucnych ulegają zapaleniu. Zjawisko to utrudnia przenikanie tlenu do krwi. Po drugie, znaleźliśmy ogromną liczbę skrzepów krwi we wszystkich odcinkach naczyń krwionośnych, ale szczególnie w najdrobniejszych naczyniach płucnych. To jeszcze bardziej zwiększa duszność pacjentów z koronawirusem. W przypadku grypy są one mniej dotkliwe”. 

Ponadto zespół naukowców pracujących przy projekcie poinformował, że to, co odróżnia Covid–19 od innych poważnych infekcji płuc, to nieprawidłowe tworzenie się naczyń krwionośnych, z którą zwykle spotykają się lekarze analizujący nowotwory lub choroby autoimmunologiczne.