Ból kręgosłupa szyjnego – przyczyny, diagnostyka, leczenie, fizjoterapia przy bólu odcinka szyjnego kręgosłupa

Ból kręgosłupa szyjnego to powszechna dolegliwość, która dotyka coraz większą liczbę osób, także młodych. Przyczyny bólu kręgosłupa szyjnego to najczęściej zmiany zwyrodnieniowe, w tym dyskopatia szyjna, które pojawiają się na skutek wieloletnich zaniedbań – zbyt małej aktywności fizycznej, siedzącego trybu życia, nieergonomicznej pozycji podczas pracy przy komputerze. Co robić, gdy boli kręgosłup szyjny? Jak wygląda leczenie i rehabilitacji w przypadku problemów z odcinkiem szyjnym kręgosłupa?

Ból kręgosłupa szyjnego – przyczyny 

Ból kręgosłupa szyjnego jest dość często spotykaną przypadłością. Może on wynikać z bardzo wielu różnych dysfunkcji. Wymienia się tutaj choroby i zaburzenia obejmujące tkankę mięśniową lub kostną. 

Bardzo typowym przykładem patologii związanej z bólem odcinka szyjnego oraz kręgów szyjnych jest postępujący proces niszczenia dysków. Powoduje to okresowe występowanie stanu zapalnego, ucisk na korzenie nerwów rdzeniowych oraz inne przykre dolegliwości.

Zmiany urazowe w postaci kontuzji typu whiplash (smagnięcie biczem), naderwania i skręcenia więzadeł również mogą wywołać ból w odcinku szyjnym. Przyczyn może być bardzo wiele i nie wszystkie muszą oznaczać dysfunkcję układu kostno–stawowo–mięśniowego. 

Ból kręgosłupa szyjnego – objawy towarzyszące bólowi w odcinku szyjnym kręgosłupa

Objawy towarzyszące dysfunkcji odcinka szyjnego nie zawsze są typowe. Bardzo często w pierwszej kolejności nie są kojarzone z patologią w tym odcinku. Dopiero kiedy rozwinie się pełnoobjawowy zespół kliniczny, to wówczas przy potwierdzeniu za pomocą badań obrazowych stwierdza się konkretny rodzaj patologii w obrębie szyi.

Do najczęściej wymienianych symptomów świadczących o niekorzystnych zmianach w kręgosłupie należą:

• ból szyi,
• ból kręgu szyjnego,
• zapalenie kręgosłupa szyjnego, zwyrodnienie,
• szumy uszne,
• ból karku promieniujący do łopatki, ból karku promieniujący do głowy,
• ból karku i zawroty głowy,
• ból obojczyka i szyi.

Poza wyżej wymienionymi objawami mogą występować także typowe przejawy dyskopatii szyjnej w postaci bólu kręgosłupa szyjnego oraz drętwienia i mrowienia w kończynach górnych, niekiedy mogą się rozprzestrzeniać nawet do palców. Osłabienie siły mięśniowej kończyn górnych, problemy z przełykaniem, pogorszenie widzenia, bóle migrenowe to także opis problemów występujących w tej części kręgosłupa. W przypadku toczącego się procesu zwyrodnieniowego bardzo charakterystyczna jest także blokada kręgosłupa szyjnego w postaci sztywnienia i trudności w wykonywaniu ruchów fizjologicznych.

Ból kręgosłupa szyjnego – diagnostyka

Kolejnym etapem zazwyczaj są pomiary siły mięśniowej, zakresu ruchomości oraz wzrokowa ocena ustawienia kręgów – wartość lordozy w tym odcinku. Następnie przydatnymi narzędziami są testy, za pomocą których można wywołać objawy niemal natychmiast i na tej podstawie określić, która struktura jest najbardziej podrażniona. 

Jeśli to nie wystarczy, należy się wspomóc dodatkowym kompletem badań. Są to zarówno wyniki laboratoryjne, jak np. odczyn Biernackiego (OB) czy inne wskaźniki toczącego się stanu zapalnego jak poziom białka ostrej fazy (CRP). Pomocne jest także obrazowanie struktur z wykorzystaniem USG, RTG, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Pozwala to uwidocznić i często w sposób bardzo jednoznaczny stwierdzić zmiany w postaci zwyrodnienia kręgów szyjnych, ucisku na kręgi szyjne. Niejednokrotnie obrazowanie pozwala potwierdzić lub wykluczyć związek pomiędzy zawrotami głowy a kręgosłupem.

Ból kręgosłupa szyjnego – leczenie

Ból kręgosłupa w odcinku szyjnym w pierwszej kolejności nakazuje rozpatrzenie procedur zachowawczych. Standardowo w tym pojęciu mieści się podawanie środków farmakologicznych. Ich działanie jest dwojakie – po pierwsze mają zmniejszać objawy (bóle szyjne, ból ręki od kręgosłupa, objawy ucisku kręgów szyjnych na nerw), a po drugie eliminować procesy zapalne. W razie konieczności stosuje się bardziej inwazyjne, iniekcyjne formy podawania leków. 

Nieskuteczność takiego postępowania wymusza rozważenie procedur chirurgicznych. Nie dzieje się to jednak od razu. Musi upłynąć kilka tygodni od momentu wdrożenia takiego charakteru postępowania z bardzo niską skutecznością lub jej brakiem. Wyjątkiem są sytuacje, gdzie doszło do bardzo wysoko zaawansowanych zmian w kręgosłupie szyjnym, a stan pacjenta jest na tyle poważny, że dyskwalifikuje to możliwość innego niż operacyjne sposobu leczenia. Metod jest bardzo wiele i są uzależnione od przyczyny objawów bólowych kręgosłupa szyjnego. 

Ból kręgosłupa szyjnego – fizjoterapia

Fizjoterapia w bólach od kręgosłupa szyjnego zaleca przede wszystkim zmianę dotychczasowych nawyków. Chodzi tutaj przede wszystkim o zwracanie uwagi na sposób siedzenia – ergonomię pracy przy komputerze. Pozycja powinna być wówczas minimalizować przeciążenia szyi i zapobiegać generowaniu patologicznego napięcia okolicznych tkanek. W tym celu należy zadbać o regulację ustawienia monitora na odpowiedniej wysokości, unikać garbienia się i robić częste przerwy w pracy. 

Fizjoterapia w bólu w kręgach szyjnych to zazwyczaj połączenie kinezyterapii uzupełnionej o metody fizykalne. W tym przypadku korzystnie oddziałuje krioterapia, laseroterapia, wodolecznictwo, dobrym rezultatem cieszy się także ekspozycja na pole magnetyczne czy prądy Traberta, TENS, oraz prądy interferencyjne. Manualne formy usprawniania zakładają zastosowanie metody McKenziego, rozluźniania mięśniowo–powięziowego, suchej igłoterapii, hirudoterapii, zabiegów osteopatycznych. Pomocne są także aplikacje z użyciem taśm Kinesiology Taping. Pomagają one złagodzić objawy (bóle odcinka szyjnego, bolący obojczyk) zapewniają także bierną podporę oraz odciążają podrażnione struktury. 

Stosowanie się do zaleceń lekarza i fizjoterapeuty w połączeniu z kontynuacją terapii w warunkach domowych bardzo często kończy się dobrym rezultatem. Pozwala na uniknięcie inwazyjnych procedur chirurgicznych w postaci operacji. Warunkiem jest jednak odpowiednio wcześnie wdrożone postepowanie. Warto zapamiętać, że nie należy lekceważyć żadnych objawów (bóle kręgów szyjnych, problemy z kręgosłupem szyjnym, ból głowy związany z kręgosłupem szyjnym, ucisk kręgów szyjnych, objawy zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego).

Ból kręgosłupa szyjnego – ćwiczenia

Przykładowy zestaw ćwiczeń na ból kręgosłupa szyjnego może obejmować następujące propozycje:

1. Pozycja: siedzenie na krześle, szyja wyprostowana, ręce trzymają za krawędź krzesła. Ruch polega na wykonywaniu zgięcia, wyprostu, zgięcia bocznego w jedną i drugą stronę oraz rotacji. Powtarzamy je w bezbolesnym zakresie, powoli. Należy wykonać 30 ruchów w 2–3 seriach.
2. Pozycja: stanie tyłem do ściany, pod potylicą dwie piłeczki tenisowe umieszczone w skarpetce. Należy je ułożyć tak, żeby przestrzeń między nimi obejmowała wyrostki kolczyste kręgów. Następnie trzeba przystąpić do powolnego rolowania piłeczek od potylicy do ostatniego kręgu szyjnego. W momencie, gdy poczujemy, że w danym miejscu ból jest szczególnie oporny, to należy się zatrzymać i docisnąć piłeczki mocniej. Takie rolowanie stosujemy powoli przez 5–6 minut. 
3. Pozycja: siedzenie na krześle, głowa skierowana w górę, ręce ułożone płasko na skórze w okolicy mostka. Ruch polega na przyciśnięciu i przesunięciu skóry w dół. Taką pozycję należy utrzymać minimum 90 sekund. Powoduje to globalne rozluźnienie przedniej powięzi szyi.
4. Pozycja: siedzenie na krześle. Ruch polega na wydłużaniu szyi razem z wykonywanym wdechem, następnie powolna relaksacja wraz z wydechem. Pomaga to wyrobić nawyk utrzymywania właściwej postawy oraz uelastycznia odcinek szyjny kręgosłupa. Ćwiczenie powtarzamy 8–10 razy.

Taki sposób postępowania pozwoli na redukcje objawów związanych z problemami z kręgosłupem szyjnym. Zawsze jednak należy monitorować pojawiające się podczas aktywności symptomy i mówić o nich terapeucie. Niekiedy występowanie określonych dysfunkcji może być przeciwwskazaniem do danego rodzaju ćwiczeń (np. ćwiczenia na kręgosłup szyjny przy zawrotach głowy, ucisk kręgosłupa szyjnego).

Domowe sposoby na leczenie kręgosłupa szyjnego to zastosowanie naprzemiennego działania ciepłej i zimnej wody. Pozwala to usprawnić metabolizm w tej okolicy, działa przekrwiennie. Dodatkowo można zastosować gorącą kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych (lawenda, eukaliptus) bądź soli Epsom, co jest szczególnie skuteczne w sytuacji dużego napięcia okolicznych mięśni (ból kręgosłupa szyjnego wywołany przez stres).